Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp băn khoăn trên, đồng thời giúp bạn hiểu hơn về cách xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp cho người cao tuổi mắc đái tháo đường.

Cách xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người cao tuổi mắc đái tháo đường

Đái tháo đường là một trong những bệnh người cao tuổi hay gặp, trong đó đa số là đái tháo đường tuýp 2. Đây là bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng mạn tính làm rối loạn hoặc suy giảm các chức năng của cơ thể, nhất là các bộ phận như mắt, thần kinh, thận, tim và mạch máu [6]. Thông thường, để kiểm soát đái tháo đường hiệu quả ở người cao tuổi, bên cạnh việc tăng cường vận động và dùng thuốc theo chỉ định, một chế độ dinh dưỡng phù hợp cũng đóng vai trò quan trọng [6].

Thế nhưng, làm thế nào để xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp cho người cao tuổi mắc đái tháo đường không hề đơn giản. Nếu bạn cũng đang chăm sóc người cao tuổi mắc đái tháo đường, bạn có thể xây dựng một chế độ ăn hợp lý theo các tiêu chí sau:

• Xây dựng kế hoạch dinh dưỡng dựa trên sở thích ăn uống để người cao tuổi mắc đái tháo đường có thể thưởng thức nhiều loại thực phẩm khác nhau [1]. Tuy nhiên, nên hạn chế các loại thực phẩm không tốt như đồ ăn chứa nhiều đường như bánh kẹo, đồ uống có đường, thức ăn nhiều muối… [6]. Đồng thời, chú ý thêm vào thực đơn các thực phẩm tốt như chất béo không bão hòa, trái cây, rau củ, uống đủ nước…[3].

• Chú ý kiểm soát chất đường bột (carbohydrate) trong khẩu phần ăn. Bởi cơ thể có cơ chế chuyển đổi chất đường bột thành đường, làm cho đường huyết tăng lên sau khi ăn [3]. Do đó, cần kiểm soát chất đường bột sao cho ít gây tăng đường huyết nhanh sau ăn và tránh hạ đường huyết xa bữa ăn [3].

• Ăn uống điều độ, tránh bỏ bữa hoặc kiêng khem quá mức. Ngoài ra, để tránh hạ đường huyết, cần chú ý chia bữa ăn thành nhiều bữa gồm các bữa chính và bữa phụ có chứa chất đường bột [1].

• Lựa chọn loại chất béo phù hợp. Nhiều người cho rằng người cao tuổi mắc đái tháo đường cần loại bỏ hoàn toàn chất béo ra khỏi chế độ ăn. Tuy nhiên, thực tế, chỉ có chất béo bão hòa (trans fat) và chất béo chuyển hóa là cần hạn chế, chất béo không bão hòa nên sử dụng với số lượng hợp lý [3].

Người cao tuổi mắc đái tháo đường nên ăn những thực phẩm gì?

1. Thực phẩm giàu protein

Trong thực đơn của người cao tuổi mắc đái tháo đường không có sự hạn chế chặt chẽ các loại thực phẩm chứa protein, như protein có nguồn gốc động vật (thịt, cá, trứng, sữa…) và nguồn gốc từ thực vật (các loại hạt, đậu,...). [3]. Theo đó, tổng lượng chất đạm cần nạp vào cơ thể vào khoảng 1-1,5g/kg cân nặng/ngày [3].
 

2. Thực phẩm chứa chất đường bột tốt

Chất đường bột thường có 2 loại là đơn giản và phức tạp. Chất đường bột đơn giản thường hấp thụ nhanh và có thể khiến lượng đường trong máu tăng đột biến, trong khi chất đường bột phức tạp lại hấp thu chậm, giúp giải phóng lượng đường ổn định hơn, từ đó, giúp no lâu và cung cấp năng lượng nên thường được xem là chất đường bột tốt [7]. Trong thực đơn của người cao tuổi mắc đái tháo đường nên có các thực phẩm giàu chất đường bột tốt như ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu như đậu lăng, đậu Hà Lan, khoai củ… [6].

3. Thực phẩm chứa chất béo tốt

Ngoài các thực phẩm giàu protein nạc và chất đường bột tốt kể trên, thực đơn cho người cao tuổi mắc đái tháo đường cũng cần có: [2]

• Các loại cá chứa nhiều omega-3 như cá hồi, cá ngừ, cá thu, cá trích, cá mòi… Những loại cá này không những tốt cho việc kiểm soát đái tháo đường mà còn giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim.

• Các loại hạt là nguồn cung cấp omega-3 và protein cho cơ thể và cũng được ăn trong bữa phụ để giảm cơn đói.

• Quả bơ và các loại bơ từ quả hạch như bơ đậu phộng, bơ hạt phỉ… giúp cung cấp chất béo không bão hòa đơn và đa, giảm cholesterol.

4. Thực phẩm giàu chất xơ

Một số thực phẩm giàu chất xơ tốt cho người cao tuổi mắc đái tháo đường là: [2], [5]

• Bông cải xanh, giúp ổn định và làm giảm đường huyết trong máu.

• Rau lá có màu đậm như cải kale, cải xoăn, bồ ngót, rau muống, cải ngọt, xà lách… chứa nhiều chất xơ và dưỡng chất như magie, vitamin A.

• Ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất như magie, vitamin B, crom, sắt, folate.

• Các loại đậu như đậu thận, đậu đen… chứa nhiều vitamin và khoáng chất như magie, kali và chất xơ. Tuy nhiên, chúng cũng có chất đường bột nên không nên ăn quá nhiều cùng lúc.

• Trái cây họ cam quýt như cam, chanh, bưởi… chứa nhiều chất xơ, vitamin C, folate và kali.

• Cà chua, chứa nhiều dưỡng chất thiết yếu như vitamin C, E và kali.

5. Thực phẩm dinh dưỡng y học dành cho người mắc đái tháo đường

Sản phẩm dinh dưỡng chuyên biệt được thiết kế với công thức dành riêng cho người mắc đái tháo đường giúp kiểm soát tình trạng đái tháo đường và các biến chứng có thể xảy ra [4]. Những sản phẩm này thường có chứa chất xơ, axit béo không no một nối đôi (MUFA), axit béo không no nhiều nối đôi (PUFA), protein, vitamin và khoáng chất phù hợp để sử dụng trong bữa ăn nhẹ, hoặc trong các trường hợp cần hỗ trợ dinh dưỡng tùy vào trường hợp lâm sàng mà được chỉ định bởi chuyên gia dinh dưỡng [4].

Hiện trên thị trường đã có các sản phẩm dinh dưỡng chuyên biệt cho người cao tuổi mắc đái tháo đường giúp cung cấp đến 35 dưỡng chất, cùng với đó là hệ bột đường tiến tiến bổ sung myo-inositol giúp kiểm soát tốt đường huyết và hỗ trợ ổn định đường huyết khi sử dụng lâu dài. Ngoài ra, các sản phẩm này có chứa hỗn hợp chất béo MUFA và PUFA giúp hỗ trợ sức khỏe tim mạch cho người cao tuổi mắc đái tháo đường.

Với các thông tin hữu ích trên hy vọng đã phần nào giúp bạn giải tỏa thắc mắc về chế độ dinh dưỡng cho người cao tuổi mắc đái tháo đường. Song song đó, bạn cũng đừng quên kết hợp với chế độ luyện tập, dùng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ để có thể chăm sóc tốt nhất cho sức khỏe của người cao tuổi mắc đái tháo đường trong gia đình nhé!

*Đây là các thông tin tổng quan. Người đọc và người áp dụng cần tự đánh giá và điều chỉnh phù hợp. Luôn tham vấn và tuân thủ các hướng dẫn của chuyên gia y tế để có chế độ tập luyện và ăn uống phù hợp với sức khỏe và tình trạng bệnh lý.

Nguồn tham khảo:
1. Older people and diabetes https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/older-people-and-diabetes Ngày truy cập 29/7/2022.
2.10 Diabetes-Friendly Foods for Seniors https://www.grandoaksdc.org/10-diabetes-friendly-foods-for-seniors/ Ngày truy cập 29/7/2022.
3. Người cao tuổi bị đái tháo đường nên ăn gì và hạn chế ăn gì? https://suckhoedoisong.vn/nguoi-cao-tuoi-bi-dai-thao-duong-nen-an-gi-va-han-che-an-gi-169210825175414853.htm Ngày truy cập 15/8/2022
4. Diabetes-Specific Nutrition Formulas in the Management of Patients with Diabetes and Cardiometabolic Risk https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7761009/ Ngày truy cập 29/7/2022.
5. What superstar foods are good for diabetes? https://www.diabetes.org/healthy-living/recipes-nutrition/eating-well/diabetes-superstar-foods Ngày truy cập 29/7/2022.
6. Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị đái tháo đường típ 2 của Bộ Y tế ban hành 30/12/2020 http://canhgiacduoc.org.vn/SiteData/3/UserFiles/HD%20Chan%20doan%20va%20dieu%20tri%20DTD%20tip%202.pdf (2.2mb) Ngày truy cập 29/7/2022.
7. Good vs. Bad Carbs: What Should You Eat? https://health.clevelandclinic.org/good-carb-bad-carb-dont-buy-into-4-myths/ Ngày truy cập 29/7/2022
8. Diabetes in Older Adults
https://diabetesjournals.org/care/article/35/12/2650/38582/Diabetes-in-Older-Adults Ngày truy cập 15/8/2022

GLU-C-218-22